มานุษยวิทยาการออกแบบ: การค้นหาและพัฒนาหลักการออกแบบเพื่อสังคม
โดย ปรัชญา คัมภิรานนท์
ผลงานชุดนี้เรียบเรียงจากวิทยานิพนธ์หัวข้อ “มานุษยวิทยาการออกแบบ” ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาศิลปกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาศิลปกรรมศาสตร์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปีการศึกษา 2560 โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อค้นหาและพัฒนาหลักการออกแบบเพื่อสังคมด้วยการปฏิบัติการจริง เพื่อเป็นองค์ความรู้สำหรับนักออกแบบที่ต้องการใช้งานออกแบบเพื่อแก้ปัญหาสังคม งานวิจัยชิ้นนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม โดยมีกรอบแนวคิดเบื้องต้นในการปฏิบัติการที่ได้จากการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ 1. หลักการมานุษยวิทยาการออกแบบ ซึ่งเป็นศาสตร์ที่ผสมผสานศาสตร์ของการออกแบบและมานุษยวิทยาเข้าด้วยกัน และ 2. แบบจำลองกระบวนการออกแบบเพื่อสังคม ซึ่งเป็นการนำหลักวิชาการเพื่อสังคม มาประยุกต์เข้ากับแบบจำลองกระบวนการออกแบบ จากนั้น ผู้วิจัยจึงได้นำกรอบทฤษฎีดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติการจริง เพื่อให้การปฏิบัติการเป็นตัวช่วยในการพัฒนาทฤษฎี ตามหลักการวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยมีพื้นที่วิจัยคือ หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีระยะเวลาการดำเนินการทั้งสิ้น 3 ปี ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2558 ถึงปีพ.ศ. 2560 ผู้วิจัยได้ดำเนินการปฏิบัติการทั้งสิ้น 3 โครงการ ได้แก่ งานแต่งงานในหอศิลป์ การอบรมสตรีทอาร์ตในหอศิลป์ และโครงการหอศิลป์ต้นแบบเพื่อสังคม โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติการในแต่ละโครงการแบ่งเป็น ขั้นตอนที่ 1 การพัฒนาแผนการปฏิบัติการ ขั้นตอนที่ 2 การปฏิบัติตามแผน ขั้นตอนที่ 3 การสังเกตผลการปฏิบัติการ และขั้นตอนที่ 4 การสะท้อนผลการปฏิบัติการ ซึ่งเป็นการประเมินผลเชิงคุณภาพ และนำหลักการที่ได้รับการพัฒนาในแต่ละโครงการ ไปประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติการโครงการถัดไปในลักษณะวนซ้ำ จนได้หลักการตามวัตถุประสงค์ของการวิจัยทั้งสิ้น 4 หลักการ ได้แก่ 1. การแทรกแซงด้วยการออกแบบ. การเปลี่ยนบทบาทจากนักออกแบบเป็นผู้จัดการโครงการ 3. การออกแบบอย่างมีส่วนร่วม และ 4. การใช้สหวิทยาการในการออกแบบ
Design Anthropology: Research and Development of Socially-engaged Design
By Prachya Compiranont
This Project is edited from the dissertation title “Design Anthropology” in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Doctor in Fine and Applied Arts, Program in Fine and Applied Arts, Faculty of Fine and Applied Arts, Chulalongkorn University, Academic Year2017. The main objective of this action based project is to research and develop the principle of socially-engaged design that aims for designers who want to use design to tackle social problems. This research is a participatory action research. From literature reviews, it has 1. Design Anthropology, which is the integration of design thinking and anthropological research, and 2. Socially-engaged Design Process Model, that adopts socially-engaged scholarships to design process, as primary research frameworks. Then the action research process, operated in the area of Chiang Mai University Art Center for 3 years from 2015 to 2017, is applied to develop the frameworks. The action research consists of 3 projects, which are The Wedding at the Museum, Street Art Workshop at the Museum, and the Socially-engaged Museum. The process of each project can be divided in 4 steps; 1st step: Plan, 2nd step: Act, 3rd step: Observe, and 4th step: Reflect (using qualitative measurement). The results of each project will be applied in the next project until the research fulfills its objective. Eventually, the developed principles from the action research are; 1. Design Intervention, 2. Designer as a project manager, 3. Participatory Design, and 4. Multidisciplinary Approach.